Διατροφική αγωγή στη Λιπώδη Διήθηση Ήπατος

Αφού έχει να κάνει με τη συσσώρευση λίπους στο συκώτι σου (ή αλλιώς λιπώδες ήπαρ), η διατροφή σου μπορεί να κάνει πολλά! Άμεσα συνδεδεμένη με την κεντρικού τύπου παχυσαρκία (ή ενδοσπλαχνικό λίπος), η μη αλκοολική λιπώδης διήθηση ήπατος αρχικά δεν έχει συμπτώματα αλλά μπορεί σταδιακά να οδηγήσει σε στεατοηπατίτιδα ή ακόμη και κίρρωση ήπατος. Τα καλά νέα είναι ότι ακόμη και πολύ μικρή μείωση βάρους είναι ωφέλιμη!

Τι συμβαίνει στη λιπώδη διήθηση ήπατος; 

Το λιπώδες ήπαρ που μπορεί να έχεις ακούσει και με τον όρο «στεάτωση», αναπτύσσεται όταν το σώμα αποθηκεύει παραπάνω από το φυσιολογικό, λίπος στα κύτταρα του ήπατος. Αυτό μπορεί να συμβεί με την υπέρμετρη χρήση αλκοόλ αλλά και για άλλους μεταβολικούς λόγους γι’ αυτό υπάρχει ο διαχωρισμός σε:

1. Αλκοολική λιπώδη διήθηση ήπατος
2. Μη αλκοολική λιπώδη διήθηση ήπατος ή μεταβολικά σχετιζόμενη λιπώδη διήθηση ήπατος

Μιας και στην πρώτη περίπτωση η διατροφική, και μοναδική, αντιμετώπιση είναι πιο σαφής -διακοπή κατανάλωσης αλκοόλ- σε αυτό το άρθρο θα ασχοληθούμε με τη δεύτερη περίπτωση που η αντιμετώπιση έχει να κάνει κυρίως με τη διατροφή αλλά και με τον γενικότερο τρόπο ζωής!

Ποιους αφορά;

Επειδή ένα λιπώδες ήπαρ δεν δίνει ουσιαστικά συμπτώματα, το πιθανότερο είναι να το μάθεις μέσα από εξετάσεις που σου έχει δώσει ο ιατρός σου για άλλο λόγο, προληπτικά ή γιατί είναι υποψιασμένος βάσει ιστορικού. Συνήθως είναι ο υπέρηχος άνω κοιλίας που μπορεί να δώσει στοιχεία ή τα ηπατικά ένζυμα σε αιματολογικές εξετάσεις.

7 έως 9 στα 10 άτομα με παχυσαρκία, εμφανίζουν λιπώδη διήθηση ήπατος ανάλογα το βαθμό παχυσαρκίας

Κάποιοι ακόμη παράγοντες που αυξάνουν τη πιθανότητα λιπώδους διήθησης καθώς εμπλέκονται στην αιτιολογία του και μπορεί να σε υποψιάσουν είναι:

• Η κεντρική παχυσαρκία, δηλαδή η αυξημένη περίμετρος μέσης/κοιλιάς ή αλλιώς παραπάνω κιλά σε αυτό που μπορεί να αναγνωρίσεις ως «σωματότυπος μήλο».
• Διαβήτης τύπου 2
• Ινσουλινοαντίσταση και Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών
• Υπολειτουργικός θυροειδής
• Υψηλή αρτηριακή πίεση και χοληστερόλη
• Ηλικία άνω των 50, ή μετά την εμμηνόπαυση στις γυναίκες
• Κάπνισμα

Φυσικά δεν είναι απαραίτητο να συμβαίνουν όλα τα παραπάνω για την εκδήλωση λιπώδους διήθησης. Για την ακρίβεια, έχουν υπάρξει περιπτώσεις διάγνωσης χωρίς κανένα από τα παραπάνω όπως επίσης και σε παιδιά.

Πώς επηρεάζει την υγεία και ευζωία μου;

Θα ξέρεις ότι το συκώτι είναι ένα όργανο που εμπλέκεται σε πολλές μεταβολικές διεργασίες: «καθαρίζει» από τοξικές ουσίες τα τρόφιμα, ρυθμίζει την κυκλοφορία της χοληστερόλης στο αίμα, συμβάλλει και στη ρύθμιση της γλυκόζης του αίματος κ.ά. Ακριβώς γι’ αυτούς τους λόγους μια υπολειτουργία του ήπατος μπορεί να οδηγήσει σε: 

• μεταβολικό σύνδρομο, 
• καρδιαγγειακά νοσήματα ή εγκεφαλικό επεισόδιο,
• διαβήτη τύπου 2, 
• υπέρταση
• επιπλοκές εγκυμοσύνης όπως προεκλαμψία

Η ίδια η λιπώδης διήθηση από την άλλη, μπορεί να εξελιχθεί σε φλεγμονή του ήπατος, μια κατάσταση που ονομάζουμε στεατοηπατίτιδα. Η χρόνια φλεγμονή, με τη σειρά της, μπορεί να συντελέσει σε δομικές καταστροφές του ήπατος όπως ίνωση και ουλές που σταδιακά οδηγούν σε κίρρωση, μια μη αναστρέψιμη συνήθως κατάσταση που μπορεί να απαιτεί μεταμόσχευση ή ακόμη και σε καρκίνο του ήπατος.

Πρακτικά, δεν υπάρχουν σωματικά συμπτώματα ώστε να καταλάβεις τα πρώιμα στάδια αυτής της κατάστασης. 

Στη φάση της φλεγμονής και των δομικών αλλαγών όσο το συκώτι είναι ακόμη λειτουργικό ίσως να παρατηρήσεις τα εξής:
– Πόνο, υπότονο ή οξύ, στο πανω δεξί μέρος της άνω κοιλίας (πάνω από το τελευταίο πλευρικό οστό), σωματική εξουθένωση και αδυναμία, ανεξήγητη απώλεια βάρους.

Στη φάση της κίρρωσης τα συμπτώματα που εμφανίζονται είναι σοβαρά:
– Κιτρίνισμα του δέρματος και του λευκού των ματιών, οιδήματα σε πόδια αστραγάλους ή και στη κοιλιά.

Μείωση βάρους στη πρώτη γραμμή αντιμετώπισης

Για την ακρίβεια, αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει κάποια φαρμακευτική αγωγή που να αντιστρέφει την λιπώδη διήθηση και η μόνη αντιμετώπιση είναι η μείωση βάρους. 

Μείωση βάρους μόλις 3-5% όπως συστήνεται, είναι ικανή να βελτιώσει την εικόνα της λιπώδους διήθησης του ήπατος.

Δουλεύοντας με την μείωση βάρους, η επιλογή θρεπτικών φυσικών τροφίμων και ο έλεγχος της μερίδας είναι η πολιτική που πρέπει να ακολουθήσεις και μπορείς να διαβάσεις πολλά περισσότερα σε σχετικό μας άρθρο. Αυτό που θέλουμε να σου τονίσουμε ιδιαίτερα στην περίπτωση αυτή είναι στοχεύεις σε μείωση όχι μεγαλύτερη από μισό με ένα κιλό τη βδομάδα αφού μια απότομη αλλαγή στο βάρος μπορεί να δυσχεράνει την λιπώδη διήθηση του ήπατος.

 

Το περιεχόμενο της σελίδας συνεχίζεται πιο κάτω

---

---

Διατροφική προσέγγιση

Αν αναρωτιέσαι πρακτικά τι μπορείς να φας, η απάντηση είναι πολύ κοντά σου: ακόμη και σε Αυστραλία, Αμερική… είναι το Μεσογειακό Πρότυπο Διατροφής που συστήνουν οι διεθνείς οδηγίες. Όχι μόνο στη διαχείριση του βάρους για τη λιπώδη διήθηση αλλά και για την αντιμετώπιση συνοδών καταστάσεων όπως υπερχοληστερολαιμία και υπεργλυκαιμία που επίσης επιδεινώνουν την λιπώδη διήθηση. Χτίσε λοιπόν την ημέρα και εβδομάδα σου με αληθινά τρόφιμα από το μεσογειακό μοντέλο ως εξής:

• Πρόσθεσε λαχανικά σε κάθε ευκαιρία και τουλάχιστον 2 φρούτα μες στη μέρα σου
• Χρησιμοποίησε ελαιόλαδο και σιτηρά ολικής άλεσης
• Μαγείρεψε ψάρι 2 φορές την εβδομάδα και κόκκινο κρέας πιο αραιά
• Επέλεξε συχνά όσπρια στις μαγειρικές σου και χόρτα

Κάποιες ακόμα διατροφικές οδηγίες με ιδιαίτερη αξία είναι:

Ξεδιάλαξε τα ροφήματα που πίνεις

Είναι σημαντική η ενυδάτωση και ο καλύτερος τρόπος να την πετύχεις είναι το νερό. Καλό είναι να αποφεύγεις τα σακχαρούχα ροφήματα όπως επίσης και το αλκοόλ που μπορεί να επιδεινώσει σοβαρά το λιπώδες ήπαρ.

Μείωσε τα κορεσμένα λιπαρά

Μιλάμε για αυτά που έχουν συνήθως ζωική προέλευση και που επεξεργαζόμενα στο συκώτι μπορεί να επιδεινώσουν την υπερχοληστερολαιμία σου, και όχι μόνο. Διάλεξε λοιπόν, άπαχο κρέας, αφαίρεσε τα ορατά λίπη σε αυτά και προτίμησε γαλακτοκομικά και τυριά χαμηλά σε λιπαρά.

Απέφυγε τη φρουκτόζη

Η φρουκτόζη είναι ένα απλό σάκχαρο που βρίσκεται τόσο στην επιτραπέζια ζάχαρη όσο και σε άλλα γλυκαντικά μόνη της ή «πίσω» από άλλες ονομασίες π.χ. σιρόπι καλαμποκιού υψηλό σε φρουκτόζη. Εκτός ότι στο σύνολο καλό είναι να αποφεύγονται τα απλά σακχαρα για την ευγλυκαιμία πρώτα απ’ όλα, η φρουκτόζη συγκεκριμένα έχει φανεί ισχυρά να έχει αρνητική επίδραση στο μεταβολικό σύνδρομο.

Πέρα από τις διεθνείς οδηγίες και συστάσεις υπάρχουν έρευνες που είναι σε εξέλιξη διερευνώντας πολλαπλά μοντέλα και την επίδρασή τους στη λιπώδη διήθηση. Μερικά αξιοσημείωτα παραδείγματα είναι τα εξής:

Δυτικό μοντέλο διατροφής και λιπώδες ήπαρ

Αλλαντικά, συχνά κόκκινο κρέας, επεξεργασμένα/τυποποιημένα τρόφιμα και έτοιμα φαγητά, αναψυκτικά, τηγανιτά και τρανς λιπαρά, ταχυφαγεία, μαγιονέζα και αλμυρά ή γλυκά σνακ… αναγνωρίζεις κάτι από αυτά στη διατροφή σου; Αυτά διαμορφώνουν το λεγόμενο δυτικό μοντέλο διατροφής που βρίσκεται στον αντίποδα της υγιεινής και ισορροπημένης διατροφής που αναλύσαμε πιο πριν. Σε αυτή τη περίπτωση τα δεδομένα είναι πιο ξεκάθαρα ότι φαίνεται να αυξάνει τον κίνδυνο να αναπτύξει κάποιος λιπώδες ήπαρ στο μέλλον. Τι από αυτά μπορείς να αλλάξεις λοιπόν;

Διαλειμματική νηστεία και λιπώδες ήπαρ

Μία έρευνα εξέτασε τη διαλειμματική νηστεία τύπου 5:2 (2 μέρες αυστηρό περιορισμό θερμίδων και 5 «ελεύθερες» αυτού του περιορισμού) και κατέληξε ότι είχε εξίσου καλή αποτελεσματικότητα στη μείωση της λιπώδους διήθησης ακόμη και του σωματικού βάρους. Βέβαια, οι ελεύθερες μέρες δεν ήταν πολύ ελεύθερες καθότι είχαν ένα θερμιδικό ταβάνι και τροφικές οδηγίες παρόμοιες του μεσογειακού μοντέλου. Παρόλα αυτά μπορεί να είναι κάτι που να σου ταιριάξει παροδικά. 

Γνώμη μας; Μόνο παροδικά, καθώς η διαλειμματική νηστεία έρχεται σε αντίθεση με την φιλοσοφία μας για υγιή σχέση με το φαγητό και το σώμα μας όπως έχουμε αναλύσει και σε άλλο άρθρο ποικίλλων διαιτών!

Τροποποιημένο Μεσογειακό μοντέλο διατροφής και λιπώδες ήπαρ

Μια ομάδα ερευνητών στο Ισραήλ συνέκρινε την μεσογειακή διατροφή στην παραδοσιακή μορφή της και σε μια εκδοχή εμπλουτισμένη με καρύδια, πράσινο τσάι και Wolffia globosa, ένα θαλάσσιο φυτό πλούσιο σε πρωτεΐνη. Παρατήρησε ότι όσοι ακολούθησαν την εμπλουτισμένη μορφή, είχαν τη διπλάσια μείωση λιπώδους διήθησης σε σχέση με τις άλλες στρατηγικές. Αν και νωρίς για να υιοθετηθεί κάποια τέτοια τακτική, το ερευνητικό πεδίο είναι πολλά υποσχόμενο.

Συμπληρώματα διατροφής στη λιπώδη διήθηση ήπατος

Θυμάσαι που σου λέγαμε πιο πάνω ότι το συκώτι είναι το όργανο απ’ όπου περνάνε προς επεξεργασία όλα τα φαγητά, ροφήματα, φάρμακα…; Ε, πρόσθεσε και τα συμπληρώματα διατροφής σε αυτή τη λίστα! Αυτό που θέλουμε να πούμε είναι ότι συγκεκριμένα στη περίπτωση του συκωτιού, το να πάρεις ένα συμπλήρωμα που τελικά απλά δε θα δουλέψει ίσως να μην είναι «απλά» αυτό, γιατί το έχεις επιβαρύνει/ζορίσει να λειτουργήσει παραπάνω χωρίς λόγο. Πρακτικά δηλαδή, χρειάζεται να συζητήσεις με το γιατρό και το διαιτολόγο σου τη χρησιμότητα κάποιου σκευάσματος στη δική σου περίπτωση.

Την ίδια στιγμή και βιβλιογραφία δείχνει αδύναμα αποτελέσματα για το πώς κάποιες βιταμίνες ή μέταλλα επιδρούν στη λιπώδη διήθηση. Μια πρόσφατη βιβλιογραφική ανασκόπηση για παράδειγμα δίνει πιθανότητες σε διάφορες βιταμίνες και μέταλλα όπως βιταμίνη A, B3, B6, B9, B12, C, D, και E, λόγω της εμπλοκής τους σε διάφορους μηχανισμούς αλλά είναι αδύνατο να καθοριστεί ασφαλής και αποτελεσματική χρήση αυτή τη στιγμή. Επίσης, ακόμη διερευνάται η χρήση προβιοτικών ή εκχυλισμάτων από τρόφιμα όπως ο κουρκουμάς, το σκόρδο, ο καφές και το τζίντζερ.

Ίσως πάλι να έχεις ακούσει για το γαϊδουράγκαθο! Πρόκειται για ένα φυτό με δραστική ουσία τη σιλυμαρίνη (silymarin) που φαίνεται να μπορεί να κατεβάζει τα ηπατικά ένζυμα σε άτομα με λιπώδη διήθηση. Αυτό, δεν ξέρουμε ακόμη αν μεταφράζεται και σε βελτίωση της εικόνας λιπώδους διήθησης αλλά είναι ένα δείγμα όπως και να έχει, βελτιωμένης λειτουργικότητας. Και σε αυτή τη περίπτωση δε μπορούν να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα χρήσης ωστόσο ακόμα.

Τι άλλο μπορείς να κάνεις

Αυτά που σίγουρα μπορείς να δουλέψεις στην καθημερινότητά σου για να σε βοηθήσουν περισσότερο με την αντιμετώπιση της λιπώδους διήθησης ήπατος ή των συνοδών νοσημάτων του … χωρίς παρενέργειες είναι:

Σωματική δραστηριότητα: Διατηρείς την ευγλυκαιμία αλλά και τις καύσεις σου ψηλά! Οι συστάσεις λένε για 150 λεπτά τη βδομάδα μέτρια με έντονη σωματική δραστηριότητα. Φυσικά, εφόσον δεν υπάρχει κάποια παθολογία ως αντένδειξη στην άσκηση.

Περιόρισε το κάπνισμα: φτάνοντας ιδανικά στη διακοπή του. Το κάπνισμα είναι άμεσα συνδεδεμένο με δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία (καρδιακά επεισόδια, εγκεφαλικά κλπ) και σε μια συνθήκη που είναι ήδη επιβαρυμένη, μόνο καλό θα σου κάνει να αλλάξεις αυτή τη συνήθεια.

Ολοκληρώνοντας αυτό το άρθρο, βλέπουμε για ακόμη μια φορά πόσο σημαντικά είναι μικρά προληπτικά βήματα στην υγεία μας όπως μια μικρή μείωση βάρους ή μείωση της περιμέτρου μέσης στην προκειμένη περίπτωση της λιπώδους διήθησης. Μια κατάσταση που κατά τα άλλα δε θα σου έδινε συμπτώματα αλλά που φρόντισες με έναν υγιή τρόπο ζωής να προλάβεις νωρίς. Το βλέπεις και εσύ αυτό; Έχεις βρει εκείνο το τρόπο ζωής που θα λειτουργεί υπέρ σου είτε το βλέπεις άμεσα είτε όχι;

Βιβλιογραφία

1. Cotter TG, Rinella M. Nonalcoholic fatty liver disease 2020: the state of the disease. Gastroenterology. 2020;158(7):1851–1864. 
2. Machado M, Marques-Vidal P, Cortez-Pinto H. Hepatic histology in obese patients undergoing bariatric surgery. Journal of Hepatology. 2006;45(4):600–606. 
3. Dietitian/ Nutritionists from the Nutrition Education Materials Online, “NEMO”, team, Queensland Government, “Metabolic Associated Fatty Liver Disease (MAFLD)”, updated January 2021, available at https://www.health.qld.gov.au/__data/assets/pdf_file/0020/1027604/gastro_mafld.pdf
4. Holmer M, Lindqvist C, Petersson S, Moshtaghi-Svensson J, Tillander V, Brismar TB, Hagström H, Stål P. Treatment of NAFLD with intermittent calorie restriction or low-carb high-fat diet – a randomised controlled trial. JHEP Rep. 2021 Feb 17;3(3):100256.
5. Αbe RAM, Masroor A, Khorochkov A, Prieto J, Singh KB, Nnadozie MC, Abdal M, Shrestha N, Mohammed L. The Role of Vitamins in Non-Alcoholic Fatty Liver Disease: A Systematic Review. Cureus. 2021 Aug 3;13(8):e16855.
6. Salehi-sahlabadi, A., Sadat, S., Beigrezaei, S. et al. Dietary patterns and risk of non-alcoholic fatty liver disease. BMC Gastroenterol 21, 41 (2021)
7. Yaskolka Meir A, Rinott E, Tsaban G, et al Effect of green-Mediterranean diet on intrahepatic fat: the DIRECT PLUS randomised controlled trial Gut 2021;70:2085-2095.
8. Kalopitas G, Antza C, Doundoulakis I, Siargkas A, Kouroumalis E, Germanidis G, Samara M, Chourdakis M. Impact of Silymarin in individuals with nonalcoholic fatty liver disease: A systematic review and meta-analysis. Nutrition. 2021 Mar;83:111092.
9. Zhong S, Fan Y, Yan Q, Fan X, Wu B, Han Y, Zhang Y, Chen Y, Zhang H, Niu J. The therapeutic effect of silymarin in the treatment of nonalcoholic fatty disease: A meta-analysis (PRISMA) of randomized control trials. Medicine (Baltimore). 2017 Dec;96(49):e9061.