Γυναικεία υγεία και διατροφή
Έχεις σκεφτεί πώς μπορεί να σχετίζεται η διατροφή με την ενδομητρίωση ή τα ινομυώματα της μήτρας; Το κοινό χαρακτηριστικό αυτών των καταστάσεων υγείας είναι ότι δεν υπάρχει μόνιμη θεραπεία ενώ υπονομεύουν καθημερινά την ποιότητα ζωής μιας γυναίκας! Η διατροφή σου έτσι, αποκτά άλλη βαρύτητα στην πρόληψη!
Γιατί αλλάζουν οι διατροφικές ανάγκες μίας γυναίκας
Αυτό που διαφοροποιεί τις θρεπτικές ανάγκες ανάμεσα στα δύο φύλα είναι ουσιαστικά η έκκριση και λειτουργία των αναπαραγωγικών ορμονών. Οι ορμόνες φύλου, εκφράζονται με διαφορετικό τρόπο ήδη από την παιδική ηλικία διαμορφώνοντας αντίστοιχα τις ιδιαίτερες διατροφικές ανάγκες -τελικά- για μια γυναίκα με βάση τους εξής τομείς:
- Σύσταση σώματος. Μία γυναίκα έχει συνήθως μικρότερη μυική μάζα και περισσότερη λιπώδη μάζα από έναν άνδρα. Η διατροφική «συντήρηση» των δύο, διαφέρει σε ανάγκες σε θρεπτικά συστατικά.
- Μεταβολισμός. Οι γυναίκες καίνε λιγότερες θερμίδες από τους άνδρες. Αυτό οφείλεται τόσο στην διαφορετική σύσταση σώματος όσο και στο γεγονός ότι οι γυναίκες έχουν συνήθως μικρότερη σωματική διάπλαση (π.χ. ύψος) απ’ ότι οι άνδρες.
- Βιταμίνες και μέταλλα. Το ασβέστιο, ο σίδηρος και το φυλλικό οξύ είναι τα μικροθρεπτικά συστατικά που χρειάζονται σε παραπάνω ποσότητα οι γυναίκες.
- Στάδια ζωής. Στη ζωή μιας γυναίκας είναι πιο έντονες οι διαφορές στις σωματικές λειτουργίες, και αντίστοιχα στις θρεπτικές ανάγκες, λόγω του αναπαραγωγικού συστήματος (δηλ. εγκυμοσύνη, θηλασμός, μετ-εμμηνοπαυσιακή φάση)
- Νοσήματα. Οι γυναίκες φαίνονται να είναι πιο ευάλωτες σε σχέση με τους άνδρες σε ορισμένες ασθένειες που σχετίζονται με τη διατροφή π.χ. κοιλιοκάκη, δυσανεξία στη λακτόζη, σιδηροπενική αναιμία.
Τα πιο κοινά νοσήματα
Η αλήθεια είναι ότι οι περισσότερες γυναίκες ευαισθητοποιούνται περισσότερο για τη διατροφή τους στην περίοδο της εγκυμοσύνης ή του θηλασμού. Ωστόσο, καταστάσεις υγείας όπως τα ινομυώματα της μήτρας, η ενδομητρίωση, το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών αλλά και κακοήθειες στο γυναικείο αναπαραγωγικό σύστημα, απαιτούν επίσης, την προσοχή μας.
Τα ινομυώματα της μήτρας αφορούν το 70-80% των γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας.
Μπορεί τα παραπάνω ποσοστά να αφορούν αμερικάνικο πληθυσμό ωστόσο, δεν απέχουν πολύ και τα ευρωπαϊκά δεδομένα. Αν ανήκεις σε αυτές τις γυναίκες, ίσως να βιώνεις κάποια από τα εξής συμπτώματα:
- Ανησυχητικά έντονη ή παρατεταμένη αιμορραγία στην περίοδο
- Εξουθενωτικός πόνος στην κοιλιακή χώρα
- Αμμηνόρροια ή δυσμηνόρροια
- Αποτυχημένες προσπάθειες για εγκυμοσύνη
Παρόλο που δεν απειλούν με οξύ τρόπο την υγεία ή τη ζωή μας, όπως π.χ. τα καρδιαγγειακά, κάποια από αυτά τα νοσήματα, μπορεί σε βάθος χρόνου να λειτουργήσουν και έτσι. Αντιλαμβάνεσαι επίσης, ότι τα συμπτώματα και μόνο επηρεάζουν σημαντικά την σωματική και ψυχολογική σου ευεξία καθημερινά αφού εκτείνονται γύρω από τον μηνιαίο κύκλο.
Έχεις σκεφτεί μήπως η καθημερινή σου εξουθένωση οφείλεται σε έλλειψη σιδήρου;
Η σιδηροπενική αναιμία είναι η πιο συχνή εκδήλωση διατροφικής έλλειψης στις γυναίκες αναπαραγωγική ηλικίας και ευθύνεται για την καθημερινή κούραση, έλλειψη συγκέντρωσης, αδυναμία κλπ. Η μεγάλη απώλεια αίματος στην έμμηνο ρύση είναι μία βασική αιτία γι’ αυτό και η μόνη αντιμετώπιση έχει να κάνει με τη αναπλήρωση των αναγκών σε σίδηρο διατροφικά. Έχει ιδιαίτερη σημασία να αντιμετωπίζεται, ειδικότερα αν σκεφτεί κανείς ότι ακολουθεί τη γυναίκα σε επόμενα στάδια ζωής της π.χ. εγκυμοσύνη, «μεταφέροντας» την ένδεια σιδήρου και στις αποθήκες του βρέφους, στη συνέχεια. Παρόλο που αποτελεί και αυτή μία συχνή πρόκληση στη καθημερινή υγεία μιας γυναίκας, σε αυτό το άρθρο, θα επικεντρωθούμε στα παραπάνω κοινά νοσήματα που μέχρι στιγμής δεν έχουν τύχει ίδιας διατροφικής προσοχής.
Η βαρύτητα της διατροφής
Το κοινό στοιχείο που έχουν τα παραπάνω νοσήματα είναι ότι δεν υπάρχει φαρμακευτική αγωγή που να θεραπεύει πλήρως, διατηρώντας τη λειτουργικότητα των αναπαραγωγικών οργάνων. Η ιατρική αντιμετώπιση μέχρι στιγμής περιορίζεται σε φαρμακευτικά σχήματα που:
- είναι αποτελεσματικά μόνο παροδικά με την πιθανότητα υποτροπής μετά τη διακοπή,
- έχουν παρενέργειες και
- μπορεί να επιδρούν αρνητικά στην εγκυμοσύνη.
Από την άλλη, κλινικές μελέτες δείχνουν ότι η διατροφή μπορεί να μειώσει τόσο την πιθανότητα εμφάνισης τέτοιων νοσημάτων όσο και την ένταση των συμπτωμάτων τους! Με αυτά τα δεδομένα, καταλαβαίνεις ότι η διατροφή σου μπορεί να παίξει προστατευτικό ρόλο ειδικά, αν χτίσεις καθημερινές συνήθειες.
Μια διατροφή πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, πράσινο τσάι, βιταμίνες και φυτικά συστατικά μπορεί να είναι ωφέλιμη έναντι των ινομυωμάτων της μήτρας, της ενδομητρίωσης, του Συνδρόμου Πολυκυστικών Ωοθηκών και των κακοηθειών σε γυναικεία αναπαραγωγικά όργανα.
Θα δούμε στη συνέχεια, τι λένε οι κλινικές μελέτες ξεχωριστά για κάθε νόσημα. Κράτα επίσης, όμως σαν σύνοψη ότι, στον αντίποδα, μια διατροφή που θα επιβαρύνει τον κίνδυνο εμφάνισης αυτών των νοσημάτων, είναι φτωχή σε φρούτα και λαχανικά και πλούσια σε ζωικά τρόφιμα, λιπαρά, κόκκινο κρέας και αλκοόλ.
Το περιεχόμενο της σελίδας συνεχίζεται πιο κάτω
Αναρωτιέσαι πώς να κάνεις πράξη όσα ήδη ξέρεις για τη διατροφή;
Στο Ευτροφία ακολουθούμε εξατομικευμένη διαιτολογική προσέγγιση που απαντά στις πρακτικές απαιτήσεις του καθένα.
Διατροφή και ινομυώματα μήτρας
Όπως είπαμε και προηγουμένως, τα ινομυώματα αφορούν πολύ μεγάλο ποσοστό γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας. Ανάμεσα στους παράγοντες που αυξάνουν την πιθανότητα γι’ αυτό είναι κάποια που δεν μπορείς να αλλάξεις (π.χ. κληρονομικότητα, ηλικία) αλλά είναι και αυτά που μπορείς να αλλάξεις όπως η διατροφή και ο τρόπος ζωής σου!
| Φρούτα και λαχανικά | πιθανή προστατευτική δράση |
| Βιταμίνη D | πιθανή προστατευτική δράση |
| Ψάρια | πιθανή προστατευτική δράση |
| Πράσινο τσάι | μείωση όγκου ινομυωμάτων, μείωση έντασης συμπτωμάτων, αύξηση ποιότητας ζωής |
| Κόκκινο κρέας και αλλαντικά | πιθανή επιβαρυντική δράση |
| Οινοπνευματώδη ποτά | πιθανή επιβαρυντική δράση |
Από τα φρούτα και λαχανικά, έμφαση δίνουν τα δεδομένα σε εσπεριδοειδή, μήλα, λάχανο, μπρόκολο, ντομάτες και πράσινου χρώματος λαχανικά.
Μηχανισμός δράσης
Παρόλο που οι μηχανισμοί δράσης δεν είναι πλήρως διαλευκαμένοι, προτείνεται ότι λειτουργούν τα εξής σε αυτή τη περίπτωση:
- Τα φυτικής προέλευσης τρόφιμα, φαίνεται να μειώνουν την βιοδιαθεσιμότητα και να αυξάνουν την απέκκριση των οιστρογόνων από τον οργανισμό, μειώνοντας έτσι τον κίνδυνο για ινομυώματα.
- Τα φυτοθρεπτικά συστατικά σε φρούτα και λαχανικά, μειώνουν την φλεγμονή και την ίνωση μέσω της επίδρασης σε κυτταρικές αλλαγές και ορμονικές οδούς σε αυτή τη διαδικασία.
Διατροφή και ενδομητρίωση
Η ενδομητρίωση είναι και αυτή μία οιστρογονο-εξαρτώμενη χρόνια νόσος, αφορά το 6-10% των γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας ενώ είναι η πρώτη αιτία υπογονιμότητας και πυελικού πόνου! Επειδή φαίνεται να σχετίζεται και με καταστάσεις καρδιαγγειακής υγείας και γενικευμένης φλεγμονής, η διατροφή έχει αποκτήσει ξεχωριστή θέση ως μέσο αντιμετπώισης. Δώσε σημασία στα παρακάτω στοιχεία:
| Φρούτα και λαχανικά | πιθανή προστατευτική δράση |
| Βιταμίνη D | μειώνει το οξειδωτικό στρες, τους φλεγμονώδεις δείκτες, τον χρόνιο πυελικό πόνο, την δυσμηνόρροια |
| Βιταμίνη Ε και C | μείωση έντασης συμπτωμάτων (π.χ. πόνου) ως αντιοξειδωτικά |
| Ρεσβερατρόλη | μείωση δυσμηνόρροιας και πυελικού πόνου |
| Κόκκινο κρέας και αλλαντικά | πιθανή επιβαρυντική δράση |
Μηχανισμός δράσης
Οι διατροφικοί παράγοντες που προτείνονται στην ενδομητρίωση σχετίζονται κυρίως με την μείωση της έντασης των συμπτωμάτων μέσω της αντιοξειδωτικής και αντιφλεγμονώδους δράσης τους. Από την άλλη το κόκκινο κρέας και τα επεξεργασμένα προϊόντα του επηρεάζουν τα επίπεδα των ορμονών παρατείνοντας τη νόσο.
Ήξερες ότι, η κουρκουμίνη, μία πολυφαινόλη που βρίσκεται στο κουρκουμά, φαίνεται από εργαστηριακές μελέτες ότι έχει προστατευτική δράση στην ενδομητρίωση; Στην παρούσα φάση βρίσκεται σε εξέλιξη μελέτη σε γυναίκες με ενδομητρίωση εξετάζοντας την επίδραση στον πυελικό πόνο αλλά και σε άλλες λειτουργίες που να επηρεάζονται ανάμεσα σε άλλα και η σεξουαλική.
Διατροφή και Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών
Το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών, αν και παγκόσμια μπορεί να αφορά μέχρι και το 21% των γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας, στην Ελλάδα οι μελέτες δείχνουν 6-9%. Αν θέλεις να διαβάσεις πολύ πιο αναλυτικά για αυτό (αιτιολογία, συμπτώματα, διατροφική αντιμετώπιση κα), το έχουμε αναλύσει σε ξεχωριστό άρθρο. Για την ώρα όμως, είναι σημαντικό να κρατήσεις ότι μια διατροφή χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη σε απάντηση της ινσουλινοαντίστασης και υψηλή σε φρούτα λαχανικά και γαλακτομικά, είναι η πρόταση αντιμετώπισης των συμπτωμάτων και πρόληψης των συνοδών νοσημάτων.
| Δίαιτα Dash (πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, γαλακτοκομικά, όσπρια, καρπούς, λευκά κρέατα) | μείωση ινσουλινοαντίστασης, ΔΜΣ, περιφέρειας μέσης, τριγλυκεριδίων, αύξηση αντιοξειδωτικής άμυνας |
| Βιταμίνη D | μείωση τεστοστερόνης, ΔΜΣ, υπερτρίχωσης, αύξηση αντιοξειδωτικής άμυνας |
| Βιταμίνη Ε και συνένζυμο Q10 | μείωση λιπιδίων και αθηρωμάτωσης, ΔΜΣ και σπλαχνικού λίπους, αρτηριακής πίεσης, τεστοστερόνης |
| Ινοσιτόλη | μείωση ΔΜΣ και ινσουλινοαντίστασης, βελτιωμένα ορμονικά επίπεδα, λειτουργία ωοθηκών και μεταβολισμού |
Κακοήθεις όγκοι στο γυναικείο αναπαραγωγικό σύστημα
Ίσως η μεγαλύτερη πρόκληση, όπως έχουμε πει σε προηγούμενο άρθρο μας, για την σημερινή εποχή σε πολλά επίπεδα είναι η αντιμετώπιση του καρκίνου. Σε αυτό το άρθρο μπορείς να διαβάσεις αναλυτικά, τις διατροφικές προσεγγίσεις σε κάθε φάση (πριν, κατά τη διάρκεια και μετά) της ασθένειας.
Στην γυναικεία υγεία πιο συγκεκριμένα, οι συχνότερες μορφές καρκίνου είναι: του μαστού, του τραχήλου της μήτρας, του ενδομητρίου, των ωοθηκών. Κάποια είναι πιο σπάνια αλλά και πιο δύσκολα ανιχνεύσιμα, άλλα είναι συχνότερα, πολυμελετημένα και ευκολότερα ανιχνεύσιμα. Σε κάθε περίπτωση, αυτό που είναι να κρατήσεις, είναι ότι η διατροφή και ο γενικότερος τρόπος ζωής είναι ισχυρός προληπτικός παράγοντας.
| Ευεργετικά | Επιβαρυντικά |
|---|---|
| Μεσογειακού τύπου διατροφή | Δυτικού τύπου διατροφή |
| Λαχανικά και φρούτα | Ζωικά λιπαρά |
| Τσάι | Αλάτι |
| Βιταμίνες (D, A, C, E) | Αλκοόλ |
| Παχυσαρκία |
Συνοψίζοντας
- Οι διατροφικές ανάγκες μίας γυναίκας είναι διαφορετικές από έναν άνδρα λόγω των ορμονών φύλου που ευθύνονται για το μεταβολισμό, τη σύσταση σώματος, την ευαλωτότητα σε ασθένειες ανάμεσα σε άλλα.
- Στις πιο συχνές προκλήσεις υγείας μιας γυναίκας ανήκουν η σιδηροπενική αναιμία, η ενδομητρίωση, τα ινομυώματα της μήτρας, το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών και οι κακοήθειες του γυναικείου αναπαραγωγικού συστήματος.
- Κοινό χαρακτηριστικό των παραπάνω νοσημάτων είναι ότι δεν υπάρχει θεραπευτική αγωγή ενώ τα συμπτώματά τους υποβαθμίζουν την ποιότητα ζωής καθημερινά.
- Λίγη προσοχή έχει δοθεί στη σχέση της διατροφής με την ενδομητρίωση, τα ινομυώματα της μήτρας, το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών και οι Κακοήθειες του γυναικείου αναπαραγωγικού συστήματος, όπου και το άρθρο επικεντρώνεται.
- Μια διατροφή πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, πράσινο τσάι, βιταμίνες και φυτικά συστατικά φαίνεται να δρα προληπτικά ή και μετριάζοντας τα συμπτώματα των νόσων και αυξάνοντας τη καθημερινή ευεξία.
-
Οι προτεινόμενοι μηχανισμοί για την επίδραση αυτή, ποικίλουν ανάμεσα σε αντιφλεγμονώδεις δράσεις, αντιοξειδωτικές δράσεις, ρύθμιση των ορμονών, αντιμετώπιση ινσουλινοαντίστασης, παρέμβαση στην καρκινογένεση κ.ά.
Με αυτό το άρθρο, θέλαμε να ρίξουμε παραπάνω φως σε εκείνα τα θέματα υγείας στη ζωή μας γυναίκας που δεν συζητιούνται πολύ διατροφικά αλλά είναι, κατά τη γνώμη μας, σοβαρά και «μόνο» που αυξάνουν ή παρατείνουν το σωματικό της πόνο κάθε μήνα μέσω της εμμήνου ρύσεως. Πρόσφατα η Ισπανία έγινε η πρώτη ευρωπαϊκή χώρα που δίνει δικαίωμα άδειας κάθε μήνα τις μέρες της περιόδου της σε μια γυναίκα που βιώνει έντονα συμπτώματα …θέλουμε να πούμε ότι δε χρειάζεται να υπομένουμε! Η διατροφή λοιπόν, μπορεί να παίξει έναν προληπτικό ρόλο και αν είναι από τα λίγα όπλα στην φαρέτρα σου, αξίζει να επενδύσεις σε υγιεινές διατροφικές συνήθειες. Και εμείς είμαστε εδώ για να σε καθοδηγήσουμε να τις χτίσεις μεθοδικά και αποτελεσματικά.
Βιβλιογραφία
- Afrin S, AlAshqar A, El Sabeh M, Miyashita-Ishiwata M, Reschke L, Brennan JT, Fader A, Borahay MA. Diet and Nutrition in Gynecological Disorders: A Focus on Clinical Studies. Nutrients. 2021 May 21;13(6):1747.
- Coad J, Conlon C. Iron deficiency in women: assessment, causes and consequences. Curr Opin Clin Nutr Metab Care. 2011 Nov;14(6):625-34.
- Η Ναυτεμπορική, “Ισπανία: Ψηφίστηκε ο νόμος για την άδεια εμμήνου ρύσεως”, δημοσιευμένο 16/02/2023, προσβάσιμο στο https://www.naftemporiki.gr/kosmos/1440237/ispania-psifistike-o-nomos-gia-tin-adeia-emminoy-ryseos/
